Wszystko zaczyna się od przedszkola
Dlaczego przedszkole jest szansą na lepszy start dziecka w szkole?
Szkoła to nie tylko nauka, ale także funkcjonowanie w warunkach zupełnie różnych od życia w rodzinie: dziecko przebywa w grupie rówieśników, musi stosować się do poleceń nauczyciela, być samodzielne, zdyscyplinowane, radzić sobie z emocjami. Edukacja przedszkolna ułatwia naukę w szkole i jednocześnie sprzyja adaptacji społecznej dzieci: uczy życia poza rodziną, panowania nad sobą, rozwiązywania konfliktów, sztuki kompromisu, samodzielności, przestrzegania zasad, wdraża w obowiązki, oswaja z trudnymi sytuacjami, takimi jak np. przegrywanie. Przedszkole może pomóc w wyrównaniu szans edukacyjnych dzieci ze środowisk defaworyzowanych, szczególnie jeśli intensywna, ukierunkowana na dziecko edukacja prowadzona jest z zaangażowaniem rodziców i z równoległym wsparciem dla rodziny.
Co daje przedszkole w pierwszej klasie?
Przedszkolak, który zrealizował pełny zakres podstawy programowej, jest przygotowany do nauki czytania, pisania i matematyki, potrafi radzić sobie w sytuacjach życiowych. Szkoła i obowiązujące w niej zasady nie są dla niego szokiem, bo zdążył wdrożyć się w system obowiązków przedszkolnych, zorganizowanych zajęć, współdziałania z rówieśnikami, potrafi podporządkować się poleceniom nauczyciela.
Ile dzieci uczęszcza dzisiaj w Polsce do przedszkola?
Liczba przedszkolaków rośnie, powstają także nowe przedszkola. W roku szkolnym 2009/2010 w Polsce działały 18 263 placówki wychowania przedszkolnego, które przyjęły 780 tys. dzieci – liczba ta obejmuje publiczne i niepubliczne przedszkola, punkty przedszkolne i zespoły wychowania przedszkolnego. Według danych MEN od września 2007 r. do września 2009 r. odsetek dzieci w wieku 3-5 lat chodzących do przedszkoli wzrósł z 47,3 proc. do 59,7 proc. Nadal najwięcej dzieci chodzi do przedszkoli w miastach, jednak najbardziej dynamiczny wzrost odnotowano na wsi, gdzie liczba przedszkolaków wzrosła o 9,9 proc. w porównaniu z rokiem 2008/2009.
Rodzice 4,3 proc. polskich sześciolatków zdecydowali się na zapisanie dzieci do pierwszych klas szkół podstawowych w roku szkolnym 2009/2010.
Jakie dzieci mają dziś obowiązek przedszkolny?
W roku szkolnym 2011/2012 obowiązek przedszkolny będzie obowiązywał i sześciolatki i pięciolatki.
Jakie zmiany w edukacji przedszkolnej zakłada reforma?
Zgodnie z nową podstawą programową, nauczyciele w grupach pięciolatków i sześciolatków muszą prowadzić udokumentowane obserwacje pedagogiczne w celu poznania możliwości i potrzeb rozwojowych dzieci. Z początkiem roku szkolnego przeprowadza się analizę gotowości pięcio- i sześciolatków do podjęcia nauki w szkole, czyli diagnozę przedszkolną, z którą zapoznaje się rodziców. W oparciu o jej wyniki nauczyciel opracowuje, a następnie realizuje indywidualny dla każdego dziecka program wspomagania rozwoju. Kolejną diagnozę nauczyciel przeprowadza w kwietniu. Jej wyniki jasno pokazują, jak przebiega rozwój dziecka, jakie są jego mocne strony, a nad czym należy jeszcze popracować. Na podstawie tych informacji rodzice podejmują decyzję o rozpoczęciu bądź odroczeniu edukacji szkolnej.
Najwięcej kontrowersji budzi rezygnacja z nauczania w przedszkolu. Jest to decyzja podjęta po dogłębnej analizie skuteczności dotychczasowych metod: od ponad ćwierć wieku w przedszkolach uczy się czytania i przygotowuje się dzieci do nauki pisania, potem w klasie pierwszej nauczyciele ponownie uczą czytania, tym razem w połączeniu z nauką pisania. Mimo że dzieci uczą się dwukrotnie tego samego, nie czytają tak dobrze, jakby można by oczekiwać. Dlatego postanowiono, że naukę czytania trzeba łączyć z nauką pisania. To pozostaje w gestii szkoły, natomiast zadaniem nauczycieli przedszkoli i klas zerowych jest ukształtowanie u dzieci gotowości do opanowania tych umiejętności. Dziecko właściwie przygotowane do czytania rozpoznaje kształty i dźwięki, potrafi je porównać i odtworzyć, wyodrębnia głoski, przelicza je i określa ich kolejność. Dziecko gotowe do nauki pisania jest sprawne manualnie, potrafi kreślić elementy literopodobne na kartce, sprawnie posługuje się ołówkiem, kredką, potrafi powiedzieć, co narysowało, a na jego rysunkach można rozpoznać rzeczywiste przedmioty.
W przedszkolu można uczyć dzieci czytania w ramach autorskiego programu rozszerzającego zalecenia podstawy programowej, nie można jednak zaniedbać ćwiczeń przygotowujących do czytania i pisania.
Od kiedy obowiązkiem przedszkolnym objęte będę pięciolatki?
Od roku szkolnego 2009/2010 każdy pięciolatek ma prawo odbyć roczne przygotowanie przedszkolne. Obowiązkowa edukacja przedszkolna obejmie dzieci pięcioletnie w roku 2011/2012.
Od kiedy posłać dziecko do przedszkola?
Obecny program skonstruowany jest tak, że przedszkole przyjmując trzylatka, obejmuje go opieką i edukacją mając w perspektywie idącego do szkoły sześciolatka. Idealnie byłoby, gdyby dziecko rozpoczęło edukację przedszkolną jako trzylatek, bowiem zapewni mu to ciągłość realizacji kompleksowego programu nauczania i wychowania. W wyjątkowych przypadkach do przedszkola może być przyjęte dziecko, które ukończyło 2,5 roku.
Źródło: MEN, autor: Dorota Smoleń
